Đặc điểm sinh học con người. Ta đã hiểu đúng về loài của mình? - Phần I
- Anh Do
- 26 thg 10
- 6 phút đọc
Nếu bạn ném cái phao xuống nước và nó nổi lên, nhưng sách giáo khoa vật lý viết rằng phao không thể nổi, bạn sẽ tin quyển sách, hay tin những gì bạn thấy?
Tôi vẫn luôn tò mò về khoảng cách giữa những gì ta được dạy và những gì thật sự diễn ra ngoài kia.
Bài viết này chỉ ra lỗ hổng trong thuyết tiến hóa của:
Yuval Noah Harari
Robin Dunbar
Charles Darwin
Những dòng tôi sắp viết không nhằm phủ nhận ai, mà là một lời mời dành cho độc giả:
Hãy thử một lần dũng cảm chất vấn những điều ta từng coi là hiển nhiên và quan sát thực tế khách quan.
Phần lớn các giáo trình khoa học hiện đại dạy ta rằng: con người là động vật ăn tạp. Còn tôi thì sau nhiều năm quan sát và thử nghiệm, lại thấy rằng con người đã và luôn là động vật ăn quả.
Để hiểu rõ hơn, có lẽ chúng ta cần bắt đầu bằng vài câu hỏi đơn giản:
Nếu con người là loài ăn tạp, tại sao ta không thể ăn gạo sống như chim chóc?
Tại sao ta không thể tiêu hóa thịt sống như hổ, mà luôn cần lửa và dao để can thiệp?
Và niềm tin rằng con người là động vật ăn tạp, thật ra bắt nguồn từ đâu?
Là vì ta đọc trong sách? Hay vì ta từng tận mắt thấy một người ăn gạo sống, thịt sống và đạt được sức khỏe vượt trội?
Con người học được cách nấu chín đồ ăn và chế độ ăn này giúp chúng ta “tiến hóa”?
Trong cuốn Homo Sapien nổi tiếng, Harari giải thích rằng sau khi biết nhóm lửa và nấu ăn, con người đã đạt được những tiến hóa quan trọng về não bộ. Thức ăn nấu chín mềm hơn, dễ tiêu hóa hơn, đồng nghĩa với việc cơ thể sử dụng ít năng lượng hơn cho quá trình tiêu hóa và truyền được nhiều năng lượng hơn cho não.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy não người đã phát triển trước cả khi biết nấu ăn.
Trong cuốn Catching Fire: How Cooking Made Us Human, dù ủng hộ chế độ ăn nấu chín, chính tác giả Richard Wrangham cũng thừa nhận rằng những người đầu tiên có não lớn (Homo erectus) xuất hiện khoảng 1,8 triệu năm trước, trong khi bằng chứng về việc sử dụng lửa thường xuyên lại xuất hiện gần đây hơn nhiều.
Vậy chẳng phải điều này đã chứng minh rằng: trước cả khi biết “ăn chín uống sôi”, con người, dù không ăn miếng thịt nào, nhưng vẫn đủ thông minh để học được cách tạo ra lửa hay sao?
Thịt là nguồn dinh dưỡng dồi dào cho não người?
Trong cuốn Grooming, Gossip and the Evolution of Language (trích dẫn trong Homo Sapien của Harari), tác giả Robin Dunbar giải thích rằng người tiến hóa bằng cách tăng kích thước não.
Để não to lên, ruột phải nhỏ đi. Chế độ ăn với thịt sẽ hỗ trợ điều này. Dunbar cho rằng thịt giàu năng lượng và đặc biệt dễ hấp thụ trong quá trình tiêu hóa. Do đó, động vật ăn thịt có ruột khá nhỏ so với kích thước cơ thể. Bằng cách chuyển sang chế độ ăn thịt, ruột người sẽ trở nên tương đồng với ruột của loài ăn thịt, từ đó tạo điều kiện cho não phát triển.
Tuy nhiên, tôi lại cho rằng nếu cơ thể người thực sự đã tiến hoá tới mức trở thành thú ăn thịt hay ăn tạp, thì xương và nội tạng cũng phải phát triển theo hướng đó luôn.
Nhưng thực tế cho thấy chúng ta toàn mang những đặc điểm của loài linh trưởng ăn trái.
Răng hàm phẳng và răng nanh nhỏ được thiết kế để nghiền nát hoa quả và thực vật. Chuyển động hàm cũng là nhai từ bên này sang bên kia như động vật ăn cỏ, chứ không phải nhai lên xuống với răng nanh nhọn như các con thú ăn thịt. Người cũng có ruột dài so với cơ thể, một đặc trưng điển hình của loài ăn trái, không phải loài ăn thịt (có ruột ngắn để nhanh chóng đưa thịt thối ra ngoài). Độ axit trong dạ dày người cũng yếu hơn, cho thấy rằng cơ thể này không được tạo ra để tiêu hóa thịt.
Nếu tổ tiên chúng ta quyết định “ăn thịt để ruột nhỏ đi, từ đó chừa chỗ cho não to ra” như lời Dunbar, thì đây sẽ là cách cơ thể người hoạt động:
Ruột nhỏ để tiêu hoá thịt
Nhưng răng thì không xé được thịt
Axit dạ dày cũng không đủ mạnh để diệt các loại ký sinh trùng trong thịt
Nhưng không ăn thịt thì “thiếu chất”
Vậy ra, tạo hoá đã căm ghét con người tới mức khiến chúng ta “tiến hóa” thành một thứ cấu trúc rời rạc và đầy mâu thuẫn thế này sao?
Tôi cho rằng muôn loài đều được sinh ra với cơ thể hoàn hảo, chỉ là rất nhiều người đã hiểu sai về thế giới tự nhiên và cơ thể của chính mình mà thôi.
Vậy để tăng kích thước não và “tiến hoá”, còn cách nào khác ngoài giảm kích cỡ ruột không?
Trên thực tế, những nhận định vừa rồi của Dunbar cũng mới dừng lại ở giả thuyết. Chưa có bằng chứng khảo cổ nào cho thấy con người “giảm ruột để tăng não” bằng cách ăn thịt. Chính bản thân Dunbar cũng nhấn mạnh rằng chế độ ăn không phải cách duy nhất để phát triển não bộ. Không như những loài động vật khác, các hoạt động tương tác xã hội như ngôn ngữ (lời nói, chữ viết,…) cũng là một trong những nhân tố hình thành sự phát triển não của chúng ta.
Nấu chín rau củ để diệt giun sán?
Chỉ có thực vật bị tưới bằng chất thải và trồng trong môi trường bẩn mới có giun sán. Trong trường hợp này, tôi tin rằng có nấu chín lên cũng chưa chắc đã an toàn.
Rau củ nấu lên vẫn giàu dinh dưỡng?
Nhiều người tin rằng rau củ nấu chín vẫn giữ được giá trị dinh dưỡng, nhưng đây là một hiểu lầm phổ biến.
Khi đã chín, rau củ trở thành thực phẩm “chết” và mất đi năng lượng sống ban đầu của ánh sáng mặt trời, đất, nước, và không khí. Những thực phẩm ấy, thay vì nuôi dưỡng, sẽ trở thành gánh nặng cho hệ tiêu hóa. Thậm chí, giữa một người ăn thịt và người ăn chay, người ăn chay có thể còn dễ bị táo bón hơn nếu họ chỉ ăn toàn tinh bột và rau luộc.
Hãy tự hỏi: làm sao mà một chất đã bị đun sôi, bị tách khỏi vòng tuần hoàn tự nhiên, vẫn có thể truyền lại năng lượng của sự sống?
Cơ thể chúng ta được nuôi dưỡng không chỉ bằng dinh dưỡng hóa học, mà bằng sự sống còn tồn tại trong thức ăn.
Vậy “sống” nghĩa là gì?
Sống nghĩa là là lớn lên, trở nên mạnh mẽ, rồi chết đi, phân hủy, và trả lại thân xác cho đất. Đất sẽ hấp thụ, chuyển hóa, rồi sử dụng nguồn dinh dưỡng từ thân xác ấy để sự sống được tiếp tục. Ngay cả những loài ăn thịt cũng dựa vào nguyên tắc này. Con mồi của chúng tuy đã chết, nhưng đạm và khoáng trong thịt vẫn còn “sống”, vì chúng chưa qua xử lý, chưa bị đun nấu. Mà suy cho cùng, thịt chín hay sống thì cũng chẳng quan trọng, vì đó vốn không phải là thức ăn của chúng ta. Con người là loài ăn trái. Khi ăn những thứ đã bị tước đi sự sống, tức những thực phẩm đã được làm chín, cơ thể không còn nhận được nguồn năng lượng sống nữa.
Dĩ nhiên, ngoài hoa quả ra thì rau củ cũng là một nguồn dinh dưỡng quan trọng. Nhưng khi đã bị nấu lên, chúng chỉ còn là cái vỏ của sự sống.
Tôi nghĩ tới đây, bạn đọc đã có được một câu trả lời rõ ràng hơn về sự sống và cái chết.
Chỉ có sự sống mới có khả năng tạo ra một sự sống khác.
Hãy thử nghĩ: nếu bạn luộc một hạt đậu, nó còn có thể nảy mầm không?
Nếu ong thụ phấn bằng những hạt phấn đã bị đun sôi, bông hoa còn có thể đơm nụ?
[Còn tiếp]
Đọc thêm
Bình luận